Το κότσι είναι ένα εξόγκωμα το οποίο προκαλεί έντονο πόνο και παραμόρφωση στο σημείο ακριβώς που ενώνεται το μεγάλο δάκτυλο με το υπόλοιπο πόδι. Είναι πολύ συχνή παραμόρφωση και η βασική αιτία εμφάνισής του θεωρείται η χρήση στενών παπουτσιών με ψηλά τακούνια (συναντάται κατά 90% σε γυναίκες) αν και σε κάποιες περιπτώσεις φαίνεται να υπάρχει και γενετική προδιάθεση. Τα στενά παπούτσια δημιουργούν και άλλα παραπλήσια προβλήματα όπως σφυροδακτυλία, κάλους κλπ.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Η βάση του μεγάλου δακτύλου (μεταταρσοφαλαγγική άρθρωση) πρήζεται και εξέχει. Πολύ συχνά η περιοχή είναι κόκκινη και ευαίσθητη στο άγγιγμα. Υπάρχει πόνος κατά την βάδιση καθώς η συγκεκριμένη άρθρωση συμμετέχει λυγίζοντας. Όσο πιο πολύ μεγαλώνει το κότσι, τόσο πιο δύσκολη γίνεται η βάδιση. Το μεγάλο δάκτυλο μπορεί να στρίψει προς τα έξω σε τέτοιο βαθμό ώστε να μπει κάτω από το δεύτερο δάκτυλο.
ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Το πιο σημαντικό είναι η πρόληψη. Για να μειώσετε τις πιθανότητες να αποκτήστε κότσι, αποφεύγετε τα στενά παπούτσια και προτιμάτε αυτά που έχουν άνεση τόσο στο coup de pied όσο και στο μπροστινό μέρος (toebox). Αποφεύγετε παπούτσια τα οποία είναι μυτερά ή έχουν τακούνι πάνω από 5-6 πόντους.
Αν έχετε ήδη εμφανίσει κότσι θα πρέπει να φοράτε παπούτσια τα οποία να μην πιέζουν καθόλου στο σημείο της παραμόρφωσης. Επίσης μπορείτε να χρησιμοποιείτε στο εσωτερικό του παπουτσιού τοπικά ένα μαλακό επίθεμα για προστασία.
Αν και η παραμόρφωση δεν είναι αναστρέψιμη χωρίς χειρουργείο μπορεί κανείς σε κάποιες περιπτώσεις να επιβραδύνει την επιδείνωση της κατάστασης χρησιμοποιώντας ένα ειδικό ναρθηκάκι για παθητική διόρθωση του βλαισού δακτύλου. Δυστυχώς κάτι τέτοιο ενοχλεί την βάδιση και πρακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο την νύκτα (night splint). Κάποια ένθετα (spacers) ανάμεσα στο πρώτο και το δεύτερο δάκτυλο βοηθούν επίσης και μπορύν να φορεθούν όλη την ημέρα.
ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Αν η παραμόρφωση έχει προχωρήσει σε βαθμό που δεν μπορείτε πλέον να περπατήσετε με άνεση ή πονάτε συνέχεια παρ’ όλα τα κατάλληλα παπούτσια, μάλλον έχει έρθει η στιγμή να κάνετε χειρουργείο.
Οι χειρουργικές επεμβάσεις για το πρόβλημα του βλαισού μέγα δακτύλου είναι υπερβολικά πολλές (πάνω από 100 διαφορετικές χειρουργικές τεχνικές). Αυτό είναι χαρακτηριστικό για την διαφορά απόψεων που υπάρχει στον τομέα αυτό μεταξύ των ορθοπαιδικών.
Οποιουδήποτε είδους χειρουργική επέμβαση όμως θα αποτύχει αν δεν :
αφαιρεθεί το κότσιεπανέλθουν στην σωστή τους θέση το μετατάρσιο και το μεγάλο δάκτυλοεξισορροπηθούν οι παραμορφωτικές δυνάμεις που ασκούνται από τους μυς
Σε κάποιες περιπτώσεις ελαφράς μόνο παραμόρφωσης είναι αρκετό να αφαιρέσει κανείς χειρουργικά μόνο το κότσι. Σε αυτές τις περιπτώσεις διορθώνει βέβαια κανείς ελαφρά και το μεγάλο δάκτυλο με πιο σφιχτή συρραφή των μαλακών μορίων.
Σε μεγαλύτερες παραμορφώσεις είναι ωστόσο απαραίτητο να ισιώσει και το κόκαλο πριν από το μεγάλο δάκτυλο, δηλ. το πρώτο μετατάρσιο. Πολλοί ερευνητές θεωρούν ότι το πρόβλημα με το κότσι αρχίζει από το μετατάρσιο, όταν δηλ. ανοίγει το μετατάρσιο σε σχέση με το διπλανό του (αύξηση της λεγόμενης διαμεταταρσικής γωνίας - intermetatarsal angle). Η μετακίνηση δηλ. του πρώτου μετατάρσιου προς τα έσω έχει σαν αποτέλεσμα την μετακίνηση του μεγάλου δακτύλου προς τα έξω. Γι’ αυτό τον λόγο θεωρείται ότι μία εγχείρηση κατά την οποία δεν διορθώνεται η διαμεταταρσική γωνία θα έχει σαν αποτέλεσμα την επανεμφάνιση της παραμόρφωσης μετά από ένα χρονικό διάστημα.
Η φυσιολογική διαμεταταρσική γωνία είναι 9°-10°. Θεωρείται ότι σε παραμόρφωση έως και 13° μπορεί κανείς να κάνει απλές επεμβάσεις. Σε μεγαλύτερες γωνίες είναι απαραίτητο να <ισιώσει> το μετατάρσιο, πράγμα το οποίο συνεπάγεται οστεοτομία : πρέπει να σπάσουμε χειρουργικά το κόκαλο και να το ξανακολλήσουμε στη σωστή του γωνία. Οι οστεοτομίες αυτές μπορούν να γίνουν είτε χαμηλά, κοντά στο κότσι (distal osteotomies) είτε ψηλά στην βάση του μεταταρσίου (proximal - basal - osteotomies). Για την σταθεροποίησή τους χρησιμοποιούνται διάφορα υλικά οστεοσύνθεσης (απλή βελόνα Kirschner, βίδες, μικρή πλάκα κλπ.).
Τέλος, η εξισορρόπηση των μαλακών μορίων είναι πολύ σημαντική ώστε να αναιρεθούν όλες εκείνες οι δυνάμεις που επιφέρουν δυναμικά την παραμόρφωση. Το σημαντικότερο είναι η διατομή της κατάφυσης του απαγωγού στην βάση της 1ης φάλαγγας όπως επίσης και η διορθωτική συρραφή των μαλακών μορίων στην έσω πλευρά.
Η μετεγχειρητική περίοδος περιγράφεται συχνά από τους ασθενείς ως μια δυσάρεστη εμπειρία.
Δυστυχώς, ειδικά στις περιπτώσεις οστεοτομίας, θα πρέπει να κάνει κανείς υπομονή για μια περίοδο τριών περίπου εβδομάδων ώσπου να επιτευχθεί η βασική, βιολογική πώρωση (συγκόλληση) των οστών. Αυτό το διάστημα το πόδι έχει μια τάση να πρήζεται και γι’ αυτό τον λόγο θα πρέπει κανείς να το έχει σε ανύψωση τις περισσότερες ώρες της ημέρας.
Ανάλογα με την χειρουργική τεχνική που έχει ακολουθηθεί, η βάδιση τις πρώτες δύο εβδομάδες μπορεί να είναι χωρίς καθόλου φόρτιση ή και με μερικη φόρτιση. Αντί για πατερίτσες βοηθάει πολύ η χρήση κάποιων ειδικών μετεγχειρητικών παπουτσιών, με την χρήση των οποίων το βάρος πέφτει στη φτέρνα του ποδιού αποσυμπιέζοντας το μπροστινό μέρος.
Το αποτέλεσμα, τόσο λειτουργικά όσο και κοσμητικά, είναι πολύ ικανοποιητικό και το ποσοστό υποτροπών χαμηλό εφ’ όσον έχει επιλεγεί εξ’ αρχής η σωστή χειρουργική τεχνική.
