Ο έσω πλάγιος σύνδεσμος βρίσκεται, όπως υποδηλώνει και το όνομά του, στην έσω πλευρά του γόνατος και είναι εκείνος ο σύνδεσμος ο οποίος αντιστέκεται στην τάση του γόνατος να <τσακίσει> προς τα μέσα.
Η ανατομία του είναι πολύπλοκη καθώς αποτελείται από ένα επιφανειακό και ένα βαθύ τμήμα (superficial / deep portion of the MCL) τα οποία έχουν σημειακή έκφυση στον μηρό αλλά πλατύ σημείο κατάφυσης στην κνήμη. Γι’ αυτό τον λόγο είναι διαφορετικά τα τμήματα του συνδέσμου που βρίσκονται σε τάση σε διαφορετικές γωνίες κάμψης του γόνατος.
Η ρήξη του έσω πλαγίου συνδέσμου είναι η συνηθέστερη κάκωση του γόνατος. Θεωρείται επίσης η απλούστερη (ή λιγότερο επικίνδυνη) αν και η παραμέληση της κάκωσης αυτής μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνιο πρόβλημα.
ΠΑΘΟΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ
Ο μηχανισμός της κάκωσης είναι απότομη πίεση του γόνατος προς τα μέσα (προς το άλλο γόνατο). Αυτό μπορεί να συμβεί από μια πτώση ή απότομη αλλαγή κατεύθυνσης με το πέλμα κολλημένο στο έδαφος. Μπορεί επίσης να συμβεί από πίεση αντιπάλου ή κάποιου βαρέος αντικειμένου στην εξωτερική πλευρά του γόνατος.
Η πλειονότητα των ρήξεων του έσω πλαγίου συνδέσμου είναι μερικές ρήξεις (partial tears) : πρόκειται δηλ. για ρήξη των ινών εκείνων οι οποίες βρισκόταν <τεντωμένες> την στιγμή της κάκωσης. Αντίθετα οι υπόλοιπες ίνες υφίστανται απλώς διάταση αντί για ρήξη.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Σημαντικό είναι το ιστορικό καθώς επίσης και η πιστή αναπαράσταση του μηχανισμού κάκωσης. Ο ασθενής συνήθως αναφέρει ότι άκουσε ένα κρακ την στιγμή που το γόνατό του <τσάκισε> προς τα μέσα. Συχνά είναι σε θέση να περπατήσει χωρίς βοήθεια αμέσως μετά την κάκωση. Ο λόγος που έρχεται στον γιατρό είναι συνήθως ο πόνος στην εσωτερική πλευρά του γόνατος και όχι τόσο το αίσθημα αστάθειας.
Η κλινική εξέταση είναι συνήθως ξεκάθαρη και γι’ αυτό σε λίγες μόνο περιπτώσεις υπάρχει ανάγκη παραπομπής για μαγνητική τομογραφία. Το κλινικό τεστ για τον έσω πλάγιο σύνδεσμο είναι πίεση από τις παλάμες του εξεταστή η οποία αναπαριστά τον μηχανισμό κάκωσης: δοκιμασία δηλ. της αντοχής του συνδέσμου σπρώχνοντας το γόνατο προς τα μέσα (valgus stress test).
Το τεστ είναι θετικό όταν νοιώθουμε ότι το τραυματισμένο γόνατο <ανοίγει> στην εσωτερική του πλευρά περισσότερο απο ότι το υγιές.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η θεραπεία της φρέσκιας ρήξης του έσω πλαγίου συνδέσμου του γόνατος είναι συντηρητική. Το σπουδαιότερο είναι η προστασία της άρθρωσης με ένα λειτουργικό νάρθηκα/κηδεμόνα για διάστημα 4-6 εβδομάδων, ανάλογα με την βαρύτητα της κάκωσης. Ο μηροκνημικός αυτός κηδεμόνας έχει κινούμενη άρθρωση στο ύψος του γόνατος έτσι ώστε κατά την διάρκεια της αποκατάστασης να μπορεί η κίνηση στον άξονα έκτασης / κάμψης να γίνεται χωρίς πρόβλημα. Τα πλαϊνά μεταλλικά στοιχεία του κηδεμόνα ωστόσο προστατεύουν από το <τσάκισμα> του γόνατος προς τα πλάγια.
Ο κηδεμόνας αφαιρείται καθημερινά για παθητική κινητοποίηση του γόνατος (ιδανικά με την χρήση CPM) και ασκησολόγιο ενδυνάμωσης, κυρίως για τον τετρακέφαλο (quadriceps) και ειδικά τον έσω πλατύ μυ (vastus medialis obliquous - VMO). Επίσης ιδιαίτερη έμφαση δίνεται από τον φυσικοθεραπευτή στην ενδυνάμωση του χήνειου πόδα (pes anserinus) και σε ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας (proprioceptive training).
ΠΡΟΓΝΩΣΗ
Εφ’ όσον εφαρμοστεί η σωστή αγωγή και το γόνατο προστατευθεί με τον κηδεμόνα έως ότου η ρήξη του συνδέσμου επουλωθεί, η ίαση είναι πλήρης.
Αν δεν δοθεί θεραπευτική αγωγή ή η χρήση του κηδεμόνα είναι πλημμελής συχνά συμβαίνουν μικρές υποτροπιάζουσες ρήξεις στην περιοχή της επούλωσης. Σε αυτή την περίπτωση ο συνδέσμος θα κολλήσει σε μια <ξεχειλωμένη> κατάσταση (chronic MCL laxity). Θα υπάρχει δηλ. μόνιμα αυξημένος τζόγος στην εσωτερική πλευρά του γόνατος. Ωστόσο ακόμη και μία τέτοια χρόνια χαλαρότητα συνήθως μπορεί να αντιμετωπιστεί επιτυχώς με ειδικό πρόγραμμα ενδυνάμωσης, επικεντρωμένο στην εσωτερική μοίρα του τετρακεφάλου (έσω πλατέος μυός) και τους μύες του χηνείου πόδα.
Η αποχή από αθλητικές δραστηριότητες μετά από ρήξη του έσω πλαγίου συνδέσμου του γόνατος είναι συνήθως 6 εβδομάδες περίπου. Ωστόσο σε αθλήματα στα οποία επιτρέπεται η χρήση προστατευτικού κηδεμόνα η επανένταξη μπορεί να επιτευχθεί 1-2 εβδομάδες νωρίτερα.
ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ
Η συνηθέστερη επιπλοκή μετά από ρήξη του έσω πλαγίου συνδέσμου είναι η εμφάνιση του συνδρόμου Pellegrini-Stieda. Αυτό συμβαίνει σχεδον αποκλειστικά στις ρήξεις οι οποίες βρίσκονται στο άνω τριτημόριο του συνδέσμου, δηλ. στην περιοχή της έκφυσης από το μηριαίο οστό στην εξοχή που ονομάζεται έσω επικόνδυλος (medial femoral epicondyle).
Η αιτία της εμφάνισης του Pellegrini-Stieda είναι άγνωστη, η συμπτωματολογία είναι όμως κλασσική: λίγες εβδομάδες μετά την κάκωση και ενώ όλα βαίνουν καλώς, το γόνατο ξαφνικά αρχίζει να χάνει εύρος κίνησης ενώ έντονος πόνος εμφανίζεται στον έσω επικόνδυλο. Μετά από λίγες ακόμα εβδομάδες ακτινογραφια του γόνατος μπορεί να δείξει την εμφάνιση ασβεστώσεων (calcifications) στο σημείο της έκφυσης του έσω πλαγίου. Το Pellegrini-Stieda μπορεί να μείνει σαν μόνιμο σύμπτωμα για μεγάλο χρονικό διάστημα, ειδικά στην περίπτωση που δημιουργηθούν ασβεστώσεις.
Συνήθως στην οξεία φάση αντιμετωπίζεται επιτυχώς με μια τοπική έγχυση στεροειδούς. Σε χρόνια φάση υπάρχει περίπτωση να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για απομάκρυνση των ασβεστώσεων και καθαρισμό του ουλώδους ιστού στην περιοχή.
