- Αυχενικό Σύνδρομο
- Κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου
- Σπονδυλοαρθρίτιδα
- Ψύξη / Μυϊκός σπασμός αυχένα
ΑΥΧΕΝΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ
Το <αυχενικό σύνδρομο> είναι ένας όρος- ομπρέλλα ο οποίος είναι υπερβολικά ασαφής και γι’ αυτόν τον λόγο δεν θα έπρεπε πλέον να χρησιμοποιείται. Εκφράζει το σύνολο των παθολογιών οι οποίες εμφανίζονται στην περιοχή του αυχένα και συχνά οφείλονται σε διαφορετικά αίτια.
Όσον αφορά τα συμπτώματα του ασθενούς, τα ακόλουθα μπορεί να υπάρχουν (μεμονωμένα ή και σε συνδυασμό) :
- Συνεχής πόνος στη περιοχή του αυχένα
- Πόνος στη περιοχή του αυχένα σε συγκεκριμένες κινήσεις μόνο
- Μυϊκός σπασμός στην βάση του αυχένα και στην ωμική ζώνη («πιάσιμο»)
- Πόνος εντοπισμένος στην βάση του κρανίου / κεφαλαλγίες / ημικρανίες
- Αίσθημα ζαλάδας ή/και αστάθειας / ιλίγγου
- Μούδιασμα ή/και έντονος πόνος κατά μήκος του βραχίονα
- Αίσθημα αδυναμίας κατά την χρήση των χεριών, πτώση αντικειμένων
ΑΝΑΤΟΜΙΑ
Η αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης (ΑΜΣΣ - cervical spine) αποτελείται από 7 σπονδύλους (Α1-Α7, C1-C7) και είναι το τμήμα ανάμεσα στο κρανίο και την θωρακική μοίρα (ΘΜΣΣ - thoracic or dorsal spine). Ο πρώτος αυχενικός σπόνδυλος (Α1 - C1) αρθρούται δηλ. με το κρανίο και ο έβδομος/τελευταίος (Α7 - C7) αρθρούται με τον πρώτο θωρακικό σπόνδυλο (Θ1 - Th1).
Η ΑΜΣΣ δεν είναι ευθεία αλλά σχηματίζει ένα φυσιολογικό τόξο προς τα πίσω (αυχενική λόρδωση - cervical lordosis). Σε περίπτωση οξείας φλεγμονής και πόνου ο μυικός σπασμός που δημιουργείται φέρνει ανακλαστικά την ΑΜΣΣ στην ευθεία (ευθειασμός ΑΜΣΣ - loss of lordosis), εύρημα παθογνωμονικό στις ακτινογραφίες
ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ
- Οι συχνότερες παθολογίες που εμφανίζονται στην περιοχή του αυχένα είναι :
- Μυϊκός σπασμός (ψύξη, «πιάσιμο», μυϊκή θλάση)
- Σύνδρομο facet
- Κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου
- Σπονδυλοαρθρίτιδα - Σπονδυλική στένωση - Μυελοπάθεια
- Κάταγμα ή εξάρθρημα ΑΜΣΣ
- Καλοήθης / κακοήθης όγκος ΑΜΣΣ
Μυικός σπασμός
Ο μυϊκός σπασμός στον αυχένα μπορεί να εμφανιστεί απότομα, όπως π.χ. από μια ψύξη ή έναν τραυματισμό (θλάση). Στην πλειονότητα των περιπτώσεων ωστόσο εμφανίζεται μετά από χρόνιες καταπονήσεις, όπως π.χ. από κακή στάση στην εργασία.
Οι πιο πολλοί από μας, ιδιαίτερα οι υπάλληλοι γραφείου, περνούν ώρες με τον αυχένα ακίνητο σε μια συγκεκριμμένη στάση. Ακόμη και όσοι πάνε στο γυμναστήριο σπάνια γυμνάζουν τον αυχένα καθώς οι διατάσεις και οι ασκήσεις ενδυνάμωσης είναι εξιδεικευμένες.
Συχνά ενοχοποιείται για τους μυϊκούς πόνους του αυχένα και η κακή στάση κατά τον ύπνο. Εν τούτοις τα ανατομικά μαξιλάρια για αυχενοπάθειες δεν φέρνουν αποτέλεσμα ακόμα και αν χρησιμοποιηθούν <σωστά>. Το πρόβλημα είναι ότι σε κάθε στάση ύπνου (ανάσκελα, μπρούμυτα, σε πλαϊνή θέση) θα πρέπει να χρησιμοποιούμε μαξιλάρι διαφορετικού ύψους, πράγμα αδύνατο. Ίσως εν τέλει η καλύτερη λύση να είναι ένα αραιά γεμισμένο μαξιλάρι που να μπορεί κανείς να του δώσει ότι σχήμα θέλει.
Γενικά η θεραπεία του μυϊκού σπασμού συνίσταται σε χορήγηση μυοχαλαρωτικών & αντιφλεγμονωδών φαρμάκων. Απαραίτητη είναι ωστόσο η παραπομπή για φυσικοθεραπευτική αγωγή καθώς τα φάρμακα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο βραχυπρόθεσμα.
Σύνδρομο facet
Οι αρθρώσεις μεταξύ των σπονδύλων (facet joints) μπορεί από την συνεχή συμπίεση - συχνά με μονομερείς επιβαρύνσεις - να καταλήξουν σε θέση ήπιου υπεξαρθήματος, πράγμα που προξενεί <μπλοκάρισμα > στην κίνηση και έντονο πόνο.
Στις περιπτώσεις αυτές, εκτός από την κλασσική φαρμακευτική αγωγή, βοηθάει πολύ η επίσκεψη σε οστεοπαθητικό (osteopath) (χειροπράκτη - chiropractor) ο οποίος θα μπορέσει να ελέγξει το πρόβλημα με μια - ή και περισσότερες - ανατάξεις (manipulation). Οι ασθενείς συνήθως βρίσκουν ανακούφιση μετά από τέτοια <ξεμπλοκαρίσματα> αλλά κάποιες φορές τα αποτελέσματα είναι μόνο βραχυπρόθεσμα. Σε αυτές τις περιπτώσεις καλό θα ήταν πάντα να ακολουθήσει και φυσικοθεραπευτική αγωγή με πρόγραμμα διατάσεων / ενδυνάμωσης της ΑΜΣΣ για διατήρηση των αποτελεσμάτων.
Κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου
Οι συχνότερες κήλες στην περιοχή του αυχένα είναι ανάμεσα στον 5ο και 6ο σπόνδυλο (Α5-6) και ανάμεσα στον 6ο και 7ο (Α6-7). Ο λόγος είναι ότι το σημείο αυτό είναι ο <μεντεσές> του αυχένα όταν κινείται η κεφαλή και δέχεται τις μεγαλύτερες πιέσεις.
Στις κήλες μεσοσπονδύλιων δίσκων (disc hernia, herniated disc) έχουμε στην αρχή την προβολή (bulging) και κατόπιν την πρόπτωση υλικού (prolapse) από το κέντρο του μεσοσπονδύλιου δίσκου το οποίο μέσω μιας ρήξης του ινώδους δακτυλίου πετάγεται προς τα πίσω. Αυτή η πρόπτωση υλικού γίνεται είτε προς την αριστερή είτε προς την δεξιά πλευρά με αποτέλεσμα να μουδιάζει και να πονάει το ένα από τα δύο άνω άκρα. Μπορεί ωστόσο η πρόπτωση του δίσκου να γίνει στο κέντρο και να επηρεάσει και τα δύο χέρια ή να δημιουργήσει μακροπρόθεσμα μυελοπάθεια (myelopathy).
Οι κήλες υπάρχουν συχνά για χρόνια χωρίς ο ασθενής να το έχει αντιληφθεί. Όταν, τέλος, γίνουν συμπτωματικές (πόνος στον αυχένα, μουδιάσματα στο χέρι) και ο ασθενής επισκεφθεί τον ορθοπαιδικό, η σοβαρότητα της κατάστασης αξιολογείται με κλινική νευρολογική εξέταση και συνήθως με την διενέργεια μαγνητικής τομογραφίας (MRI).
Η θεραπεία στην πλειονότητα των περιπτώσεων είναι συντηρητική με φαρμακευτική αγωγή, ενίοτε χρήση αυχενιού κολλάρου για σύντομο χρονικό διάστημα, φυσικοθεραπευτική αγωγή, πρόγραμμα ενδυνάμωσης κλπ.
Χειρουργικά αντιμετωπίζονται τα περιστατικά στα οποία υπάρχουν σημαντικά νευρολογικά ευρήματα (πχ., παράλυση των άκρων) ή όταν ο πόνος παραμένει οξύς παρ’ όλες τις προσπάθειες συντηρητικής αγωγής για περισσότερο από 2-3 μήνες. Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι απλή αφαίρεση του δίσκου που εξέχει (δισκεκτομή - discectomy) ή αντικατάσταση του δίσκου με τεχνητό δίσκο. Όταν πρέπει να χειρουργηθούν περισσότεροι από ένας δίσκοι, συνήθως είναι απαραίτηση και η σπονδυλοδεσία (cervical fusion).
Σπονδυλοαρθρίτιδα - Σπονδυλική στένωση - Μυελοπάθεια
Στις περιπτώσεις που υπάρχει στένωση στον κεντρικό σπονδυλικό σωλήνα για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε συμπίεση των νεύρων του νωταίου μυελού. Η στένωση του σωλήνα (spinal stenosis) οφείλεται συνήθως στην πάχυνση των αρθρώσεων facet (σπονδυλοαρθίτιδα) αλλά και στις προεξοχές εκφυλισμένων δίσκων οι οποίοι έχουν <κάτσει>.
Τα συμπτώματα που νοιώθει ο ασθενής εμφανίζονται συνήθως σε προχωρημένο στάδιο και μπορεί να είναι πόνος στον αυχένα, στους αγκώνες ή στα χέρια, μουδιάσματα («βελόνες», «κάψιμο») είτε στα χέρια είτε στα πόδια, προβλήματα στην βάδιση, την ούρηση κλπ.
Η διάγνωση της μυελοπάθειας γίνεται με κλινική νευρολογική εξέταση και με μαγνητική τομογραφία. Επίσης ένα ηλεκτρομυογράφημα/ νευρογράφημα θα δείξει εάν και πόσο από την λειτουργικότητα των νεύρων έχει χαθεί.
Η αντιμετώπιση της μυελοπάθειας είναι κατ’ αρχάς συντηρητική (φάρμακα, κολλάρο, φυσικοθεραπευτική αγωγή). Το πρόβλημα ωστόσο είναι ότι η συντηρητική αγωγή δεν μπορεί να σταματήσει την εξέλιξη του προβλήματος η οποία είναι αργή αλλά σταθερή : ο σπονδυλικός σωλήνας συνεχίζει να στενεύει και να <στραγγαλίζει> τα νεύρα που περνούν μέσα του.
Η χειρουργική θεραπεία είναι δύσκολη. Μεγάλη σημασία έχει να εντοπιστούν με ακρίβεια τα σημεία αυξημένης πίεσης στον μυελό έτσι ώστε να αποσυμπιεστούν. Η αποσυμπίεση επιτυγχάνεται χειρουργικά με δισκεκτομή (discectomy), πεταλεκτομή (laminectomy - αφαίρεση τμήματος του οπίσθίου τοιχώματος του σωλήνα) ή τοπικό καθαρισμό στα σημεία των υπερτροφικών αρθρώσεων. Συχνά χρησιμοποιούνται όλες αυτές οι χειρουργικές μέθοδοι συνδυασμένα.
Καθώς μετά από εκτεταμένη αποσυμπίεση συχνά δημιουργείται αστάθεια η περιοχή σταθεροποιείται συνήθως με αρθρόδεση (σπονδυλοδεσία - fusion - με μεταλλική πλάκα / βίδες και οστικά μοσχεύματα).
Κατάγματα / εξαρθρήματα ΑΜΣΣ
Τα κατάγματα της ΑΜΣΣ δημιουργούνται πάντα από άσκηση βίας – συνήθως από τροχαία ατυχήματα ή πτώσεις.
Ένα κάταγμα αυχένα χρήζει άμεσης αξιολόγησης από ορθοπαιδικό χειρουργό και διαγνωστικής διερεύνησης με απεικονιστικές εξετάσεις. Η θεραπεία εξαρτάται από το είδος και το μέγεθος της κάκωσης και δεν μπορεί να συζητηθεί εδώ.
Γενικά σε <σταθερά> κατάγματα χρησιμοποιούμε ένα ενισχυμένο αυχενικό κολλάρο (πχ. Philadelphia) επί 6 ως 12 εβδομάδες. Σε κατάγματα τα οποία χαρακτηρίζονται ασταθή χρησιμοποιούμε μεγαλύτερους κηδεμόνες (π.χ. Somi-brace). Στις περιπτώσεις συντριπτικών καταγμάτων μπορεί να χρησιμοποιηθεί οστική αγκύρωση στο κρανίο σε συνδυασμό με νάρθηκα της ωμικής ζώνης (cranial halo – hybrid brace).
Σε περιπτώσεις που υπάρχει κάκωση του νωτιαίου μυελού με νευρολογικές επιπλοκές, υπάρχει ένδειξη για άμεση χειρουργική επέμβαση κατά την οποία η σταθεροποίηση του κατάγματος γίνεται συνήθως με εσωτερική οστεοσύνθεση (μεταλλική πλάκα / βίδες).
Σε όλες γενικά τις περιπτώσεις καταγμάτων του αυχένα απαιτείται μακροχρόνια αποθεραπεία (3 μήνες ή περισσότερο).
Μυοσκελετικοί όγκοι ΑΜΣΣ
Οι όγκοι (καλοήθεις ή κακοήθεις - benign or malignant tumors) είναι εξαιρετικά σπάνιοι στην περιοχή του αυχένα. Τα συμπτώματα, όταν εμφανίζονται δεν διαφέρουν από αυτά των άλλων παθολογιών που αναφέραμε πιο πάνω. Η διάγνωση τους συχνά καθυστερεί - όταν όμως τα συμπτώματα δεν υποχωρούν παρ' ολη την αγωγή ένας <υποψιασμένος> γιατρός θα θελήσει να διερευνήσει και αυτήν την πιθανότητα με τις κατάλληλες απεικονιστικές εξετάσεις.