Η πελματιαία περιτονία (plantar fascia) είναι μια πυκνή ινώδης ταινία συνεκτικού ιστού που ξεκινά από την πτέρνα και εκτεινεται εως και κατω απο τις κεφαλες των πεντε μεταταρσιων, εκει δηλ. που αρχιζουν τα δακτυλα.
Η πελματιαία απονεύρωση είναι το κεντρικό τμήμα της πελματιαίας περιτονίας και βρισκεται μονιμα υπο ταση ωστε να διατηρει την «αψίδα» του ποδιού (την λεγόμενη ποδικη καμάρα - medial arch) με τον ιδιο τροπο που η τεντωμενη χορδη διατηρει την καμπυλη ενος τοξου. Εάν η ταινία είναι κοντή/σφιχτη τότε έχουμε υψηλή καμάρα (κοιλοποδια - pes cavus) ενω εάν έχουμε χαλαροτητα της ταινίας σχηματίζεται χαμηλη καμαρα (πλατυποδία - pes planus / flatfoot deformity / flat feet).
Η πελματιαία απονευρωσίτιδα (plantar fasciitis) είναι μια επώδυνος φλεγμονώδης κατάσταση που κατατάσσεται στα συνδρομα υπερχρησης (overuse syndromes). Είναι μια από τις πιο κοινές αιτίες πόνου στην περιοχή της πτέρνας. Η φλεγμονη εμφανιζεται στο σημειο που εκφυεται η πελματιαία απονευρωση απο το οστο της πτερνας και τα συνηθέστερα αίτια της είναι :
- ορθοστασία, έντονη καταπόνηση και γενικά αυξημένα φορτία με παπούτσια που δεν υποστηρίζουν επαρκώς την ποδική καμάρα
- ποδικη καμαρα υπερβολικα υψηλή (κοιλοποδια) ή χαμηλή (πλατυποδια)
- σφικτοί μύες στην γαστροκνημία
- παχυσαρκία
- ζαχαρώδης διαβήτης
- τραυματισμός
Είναι μια από τις πιο κοινές αιτίες πόνου στην περιοχή της πτέρνας. 10% του πληθυσμού, τουλάχιστον μια φορά και κατά την διάρκεια της ζωής θα παρουσιάσει το πρόβλημα, με διαφορετική σοβαρότητα. Οι γυναίκες προσβάλονται σε μεγαλύτερο βαθμό από τους αντρες ενώ η ηλικία που συνηθέστερα εμφανίζεται το πρόβλημα στον κοινο πληθυσμο είναι μεταξύ των 40 και 60 ετών. Άτομα υπέρβαρα, γυναίκες κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και όσοι φορούν παπούτσια φθαρμένα και με ανεπαρκή υποστήριξη είναι σε αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν πελματιαία απονευρωσίτιδα.
Επίσης σε πολλές περιπτώσεις διαπιστώνουμε σε ακτινολογικό έλεγχο μια οστέινη ανάπτυξη στο κάτω μέρος της οστου της πτέρνας, την λεγόμενη <άκανθα> (καθώς στην ακτινογραφία φαίνεται σαν μυτερό αγκάθι). Η άκανθα είναι οστεόφυτο, αποτέλεσμα υποτροπιάζουσας φλεγμονής της πελματιαίας απονεύρωσης: στην περιοχή της χρονίζουσας φλεγμονής σχηματίζεται ουλωδης ιστός στον οποίο εν τέλει εναποτίθενται <άλατα>. Οι ασβεστώσεις αυτές σταδιακά οστεοποιούνται πλήρως. Το αξιοσημείωτο είναι ότι αυτός ο - συχνά πολυετής - κύκλος της υποτροπιάζουσας φλεγμονής σε πολλές περιπτώσεις δεν έχει γίνει καν αντιληπτός από τον ασθενή ο οποίος εκπλήσσεται με το ακτινολογικό εύρημα. Η ύπαρξη της άκανθας προκαλεί ερεθισμό στην γύρω περιοχή του ποδιού με αποτέλεσμα τον έντονο τοπικό πόνο κατά την όρθια στάση, την βάδιση και φυσικά το τρέξιμο.
Στους αθλητες το προβλημα της πελματιαίας απονευρωσίτιδας εμφανιζεται κυριως σε αθληματα με εμφαση σε αλματα και sprint, αλλα και σε δρομεις μεγάλων αποστάσεων και χορευτες. Η πελματιαία απονευρωσίτιδα εμφανίζεται συχνότερα οσο η ηλικία του αθλητού αυξάνεται ενω η καταπονηση σε κακής ποιότητας οδοστρωμα, η πλημμελής προπονηση και διατροφή, η ελλειψη προθέρμανσης και αποθεραπείας ειναι παραγοντες που αυξανουν την πιθανοτητα προβληματων με την απονευρωση.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα συμπτωματα με τα οποία εμφανίζεται η πελματιαια απονευρωσιτιδα είναι πόνος κατω απο την πτερνα (σε αντιθεση με τον πονο πισω απο την πτερνα ο οποιος συνηθως οφειλεται σε φλεγμονη της καταφυσης του Αχιλλειου). Ο πονος εντοπιζεται ειτε κεντρικα ειτε, συχνοτερα, προς την εσωτερικη πλευρα του οστού της πτέρνας.
peap8Ειδικα στα πρώτα πρωινά βήματα ο πόνος είναι εντονότερος και ο ασθενης δυσκολεύεται να πατήσει στο έδαφος. Όταν το πόδι ζεσταθεί ο πόνος υποχωρεί αισθητά. Εάν ο ασθενής συνεχίζει της δραστηριότητες του παρά το γεγονος ότι πονάει ή αφεθεί χωρίς θεραπεία, ο πόνος θα χειροτερεύσει. Ο λόγος είναι ότι στην φλεγμαίνουσα περιοχή δημιουργούνται μικρορήξεις στις ίνες της απονεύρωσης.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η θεραπεία συνίσταται σε ανάπαυση και διακοπή αθλητικής δραστηριότητας μέχρι να ελεγχθει η φλεγμονη και ο πονος. Ο γιατρος θα δωσει αντιφλεγμονώδη αγωγή ειτε με χαπια ειτε με τοπικη εγχυση στην περιοχη της εκφυσης. Επισης η παγοθεραπεια και οι διατασεις βοηθουν ώστε να μειώσουμε τον πόνο και την φλεγμονή. Η χρήση υποπτερνίου μπορεί να μειώσει την τοπική πίεση στο σημείο της φλεγμονής - κάποιες φορές μπορεί όμως να υπάρξει επιδείνωση με την χρήση του. Επίσης χρήσιμος είναι ένας νάρθηκας που τον φοράει ο ασθενής την νύκτα (night splint) ωστε να διατηρει μια ήπια διάταση στην απονεύρωση, εμποδίζοντας την βραχυνση της κατά την διάρκεια του υπνου.
Η φυσικοθεραπευτική αγωγή συνισταται στην εφαρμογή τεχνικών διάτασης και manual mobilisation με σκοπό την μείωση της τάσης στην απονεύρωση και στους μύες της γαστροκνημίας, στην εφαρμογή ειδικης περιδεσης (taping) ώστε να υποστηριχθεί η απονεύρωση και η εφαρμογή της λεγόμενης shock wave therapy (κρουστικος υπερηχος).
Περίπου το 90% των ασθενών που αντιμετωπίζονται συντηρητικά θεραπεύονται εφόσον έχουν και την απαιτούμενη υπομονή μετά από διάρκεια θεραπείας 2-3 μηνών τουλάχιστον. Σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει βελτίωση με την συντηρητικη αγωγη και τα συμπτώματα υποτροπιαζουν καταφευγουμε, σαν τελευταια λυση, στην χειρουργική θεραπεια, κατά την οποία γίνεται μερική διατομή / αποσυμπίεση της πελματιαίας απονεύρωσης στην έκφυσή της.
